Το ευλογημένο LIBERTY

Τα 2751 καράβια τύπου LIBERTY

Το LIBERTY ήταν ένα παλιά αγγλικό σχέδιο φορτηγού πλοίου με μια παλιάς τεχνολογίας ατμομηχανή και λέβητες χαμηλής πίεσης, που τροποποιήθηκε και προσαρμόσθηκε στις δυνατότητες των αμερικανικών ναυπηγείων και ανταποκρίθηκε στις άμεσες και επείγουσες ανάγκες των συμμάχων κατά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο.
Ήταν η εποχή που οι απώλειες των συμμαχικών πλοίων από τις γερμανικές και ιαπωνικές επιδρομές ήσαν τεράστιες και έπρεπε, όσον το δυνατόν γρηγορότερα να ναυπηγηθεί ένας πολύ μεγάλος αριθμός πλοίων σε αντικατάσταση αλλά και υπερκάλυψη των αντιστοίχων απωλειών. Τα ναυπηγεία της Ευρώπης είχαν υπερπληρωθεί και δεν έφταναν ούτε για τα πολεμικά της πλοία.
Η Αμερική που είχε ήδη μπει στον πόλεμο προσπαθούσε επίμονα να βρει τον τρόπο να φτιάξει αρκετά πλοία, που ήσαν απαραίτητα για τις μεταφορές των πολεμικών εφοδείων και προμηθειών στο βόρειο Ατλαντικό αλλά και στον μακρινό Ειρηνικό. Η λύση ήταν τα LIBERTY, που ονομάστηκαν έτσι γιατί ο τότε πρόεδρος των Η.Π.Α. Roosevelt και μαζί του όλοι οι Αμερικανοί είχαν πιστέψει, ότι με αυτά θα κέρδιζαν την ελευθερία στην Ευρώπη, όπως έτσι και έγινε. Η αμερικανική κυβέρνηση υποστήριξε το όλο πρόγραμμα με τις αναγκαίες επιχορηγήσεις και αυτό επέτρεψε στα αμερικανικά αυτά πλοία να γίνουν ανταγωνιστικά σε μια παγκόσμια αγορά, που τα έξοδα κατασκευής και διαχείρησής τους ήσαν τα μισά των αντιστοίχων αμερικανικών.
18 ναυπηγεία σ’ όλη την Αμερική δούλεψαν συντονισμένα και κατόρθωσαν από το 1941 μέχρι το 1945 να κατασκευάσουν 2751 LIBERTY, τον μεγαλύτερο μέχρι σήμερα αριθμό πλοίων του ιδίου τύπου. Αξίζει να σημειωθεί, ότι το ένα τρίτο του εργατικού δυναμικού αυτών των ναυπηγείων ήσαν γυναίκες, που έπρεπε να αντικαταστήσουν τους άνδρες, καθώς αυτοί είχαν ήδη καταταχθεί στις ένοπλες δυνάμεις.
Τα LIBERTY κατασκευάζονταν στα ναυπηγεία και σε άλλες σιδηρουργικές βιομηχανίες σε μεγάλα ολοκληρωμένα κομμάτια με τη μέθοδο της προκατασκευής και ηλεκτροκόλλησης και στη συνέχεια μεταφέρονταν στις ναυπηγικές σχάρες, για να ηλεκτροκολληθούν όλα μαζί και να συμπληρωθεί το πλοίο. Η συγκόλληση αυτή των διαφόρων τμημάτων του πλοίου ήταν πρωτοποριακή και επαναστατική, εφ’ όσον με την μέχρι τότε μέθοδο κατασκεύαζαν τα πλοία ολόκληρα στην ίδια ναυπηγική σχάρα, αραδειάζοντας και στερεώνοντας πάνω στην τρόπιδα όλους τους νομείς ένα-ένα και στη συνέχεια κάρφωναν μία-μία τις λαμαρίνες που αποτελούσαν το εξωτερικό περίβλημα του πλοίου, μια χρονοβόρα εργασία. Ο μέσος χρόνος κατασκευής των ήταν 42 ημέρες. Αναφέρεται περίπτωση ενός LIBERTY που καθελκύσθηκε σε 4 ημέρες κοα 15,5 ώρες μετά την έναρξη της συναρμολόγησης των τμημάτων του. Το 1943, τρία καινούργια LIBERTY κατασκευάζονταν κάθε μέρα.
Η μέθοδος της συγκόλλησης των μεγάλων αυτών κομματιών εφαρμόζεται στη σύγχρονη ναυπήγηση πλοίων. Φυσικά έχουν βελτιωθεί σημαντικά τα υλικά και οι συγκολλήσεις για να αντέχουν περισσότερο στις κοπώσεις, στις διαφορετικές θερμοκρασίες και άλλες συνθήκες, που καλείται το πλοίο να ευρεθεί κατά την διάρκεια της ζωής του.
Εξ’ άλλου οι ατμομηχανές τριπλής εκτόνωσης που επελλέγησαν για την πρόωσή τους ήσαν ένα απλό κατασκευαστικό σχέδιο κοιι αρκετές μηχανουργικές βιομηχανίες βρέθηκαν άνετα να υποστηρίξουν το πρόγραμμα κατασκευής και παράδοσής τους σε σύγκριση με τους ατμοστρόβιλους που έπρεπε να κατασκευαστούν μόνο από επιλεγμένες και εξειδικευμένες βιομηχανίες.
Κύρια χαρακτηριστικά του LIBERTY:

Πλήρωμα: 64 άτομα: Πλοίοιρχος, υποπλοίαρχος, 2ος Αξιωματικός, 3ος Αξιωματικός, τηλεγραφητής, δοκ. καταστρώματος, ναύκληρος, ξυλουργός, ναύτες 6, ναυτόπαιδες 3, ταμίας, αξιωμ. πυροβολικού, υπαξ/κός πυροβολικού, σηματωρός, πυροβολητές 18, πρώτος μηχανικός, 1ος βοηθ. μηχανικού, 2ος βοηθ. Μηχανικού, 3ος βοηθ. μηχανικό, δόκ. μηχανής, μηχανικός καταστρώματος, λιπαντές 3, θερμαστές 3, καθαριστές 2, αρχιθαλαμηπόλος, μάγειρος, βοηθ. μαγείρου, θαλαμ. σερβιρίσματος 3, θαλαμ. δωματίων 3, χυτροκαθαριστές 2.

Τα LIBERTY απεδείχθησαν αξιόπιστα, πολύ απλά, εύκολα και φιλικά σ’ αυτούς που τα ταξίδεψαν. Όλα ήσαν πανομοιότυπα και αυτό διευκόλυνε τα πληρώματα, που πήγαιναν από το ένα πλοίο στο άλλο και ήσαν εξοικιωμένα με την λειτουργία τους και αυτό απαιτούσε την λιγότερη δυνατή εκπαίδευση πράγμα πολύ σημαντικό για τις ανάγκες του πολέμου καθώς και της μεταπολεμικής τους πορείας. Το ίδιο συνέβαινε και με την παλινδρομική κυρία μηχανή και τα βοηθητικά μηχανήματα ατμού που η λειτουργία τους και η συντήρησή τους ήταν εύκολη και απαιτούσε λιγότερη φροντίδα και γνώσεις.
Οι χώροι ενδιαίτησης ήσαν σχετικά αναβαθμισμένοι και συγκεντρωμένοι στη μέση του πλοίου, ενώ τα μέχρι τότε παραδοσιακά πλοία είχαν τους χώρους ενδιαίτησης πλώρα και αργότερα πρύμα και ταλαιπωρούσαν και έθεταν σε κίνδυνο τις φυλακές του καταστρώματος και της μηχανής καθώς και το υπόλοιπο πλήρωμα, που έπρεπε να περάσουν υποχρεωτικά στις άσχημες καιρικές συνθήκες από το κατάστρωμα και να
εκθέσουν τη ζωή τους σε κίνδυνο για να φτάσουν στο χώρο της εργασίας τους. Τα LIBERTY σύντομα μετά το ξεκίνημά των υπέστησαν διάφορα ρήγματα στο κατάστρωμα και στο σκάφος επίσης λίγα από αυτά απωλέσθησαν από τέτοια κατασκευαστικά ελαττώματα. Πολλοί απέδωσαν τα ελαττώματα αυτά στη νέα τακτική συγκόλλησης των διαφόρων κομματιών, τη χρήση κάποιων ανειδίκευτων τεχνιτών και στη γρήγορη και βεβιασμένη κατασκευή των πλοίων. Άλλοι πάλι στο υλικό και την κόλληση, που δεν ήταν κατάλληλα για τις κοπώσεις του σκάφους και την έκθεσή του σε χαμηλές θερμοκρασίες στο Βόρειο Ατλαντικό. Πολλές όμως φορές τα παραπάνω προβλήματα παρουσιάσθηκαν σε σοβαρές υπερφορτώσεις, κοπώσεις, σε ανειλημμένες υποχρεώσεις του ταξιδιού και πολύ δύσκολες καιρικές συνθήκες, που θα έθεταν σε κίνδυνο κάθε άλλο πλοίο.
Γεγονός όμως είναι, ότι τα πλοία αυτά παρά τις αρχικές τους προδιαγραφές που τους έδιδαν μόνο πέντε χρόνια ζωή ή έλεγαν ότι ένα μόνο ταξίδι φορτωμένο LIBERTY θα απέδιδε το κόστος κατασκευής του, μετά την αφαίρεση του πολεμικού τους εξοπλισμού και ορισμένου μονίμου έρματος ταξίδεψαν για δεκαετίες και απετέλεσαν ένα μεγάλο μέρος του μεταπολεμικού παγκόσμιου φορτηγού στόλου.
Τα πρώτα 100 LIBERTY που δόθηκαν σε έλληνες εφοπλιστές ως αποζημίωση για πλοία που είχαν χάσει στον πόλεμο καθώς και άλλα πολλά παροπλισμένα που στη συνέχεια αγοράστηκαν σε σχετικά χαμηλές τιμές, απεδείχθησαν στα χέρια των ελλήνων εφοπλιστών και των ελλήνων ναυτικών πολύ ισχυρά εργαλεία, αναβάθμισαν την ελληνική εμπορική ναυτιλία και τη βοήθησαν να φτάσει στα σημερινά αξιοθαύμαστα επίπεδα.
Τα πλοία αυτά ενισχύθηκαν εις το κατάστρωμα για το πρόβλημα των ρηγμάτων, σ’ άλλα προσετέθηκε ένα τμήμα στο μέσον και αυξήθηκε η μεταφορική τους ικανότητα και τελικά η μεγάλη διάρκεια της ζωής τους έγινε αντικείμενο πολύ χρήσιμης μελέτης και έρευνας.
Σήμερα δύο τέτοια πλοία επιζούν ως μουσεία, συντηρούνται, διατηρούν την κλάση τους και ταξιδεύουν κανονικά: το ss Jeremiah O’Brien στο San Francisco και το ss John W. Brown στο Baltimore Η.Π.Α.